|
Uilen

In Europa leven in totaal 13 verschillende soorten
uilen. Zes daarvan broeden in Nederland en nog vier andere soorten
hebben wel eens een korte periode in ons land doorgebracht. De kans dat
je tijdens een bos- of duinwandeling een uil tegenkomt is klein, want de
meeste uilen slapen overdag. Bovendien zijn uilen vrij zeldzaam.
De zes soorten uilen die in Nederland broeden, zijn
van groot naar klein: de bosuil, de velduil, de ransuil, de kerkuil, de
ruigpootuil en de steenuil. De vier andere soorten uilen die wel eens in
ons land zijn waargenomen, maar die niet in ons land broeden, zijn: de
oehoe, de sneeuwuil, de sperweruil en de dwergooruil. De overige drie
soorten uilen die in Europa broeden, zijn: de Lapland uil, de Oeral uil
en de dwerguil.

- Muizen
Uilen hebben ontzettend goede ogen, waarmee ze vele malen
beter in het donker kunnen zien dan mensen. Ook hun gehoor is vele
malen beter dan dat van ons. Bovendien bezitten uilen een sterke,
gebogen snavel en stevige klauwen met vlijmscherpe nagels. En de
veren van hun vleugels hebben fijn vertakte uiteinden die ervoor
zorgen dat ze geluidloos kunnen vliegen. Al deze hulpmiddelen zijn
nodig om succesvol te kunnen jagen op muizen en andere lekkere
hapjes'.Als het buiten donker wordt, gaan de uilen op jacht. Het
hoofdvoedsel van uilen bestaat uit muizen: veldmuizen, bosmuizen,
spitsmuizen en woelmuizen. Daarnaast eten uilen ook grotere
zoogdieren, zoals jonge hazen, konijnen en mollen. En als er een
tekort is aan muizen, vangen uilen ook wel eens kleine vogels,
padden, kikkers of insecten. Meestal gaan de grote uilen op de grote
prooien af en beperken de kleine uilen zich tot de kleine prooien.

- Braakballen
Uilen eten hun prooien helemaal op. Zelfs haartjes, veertjes
en botjes gaan mee naar binnen. Maar niet alles is even goed
verteerbaar. De onverteerbare delen worden door de uilen uitgebraakt
in de vorm van ballen. Deze ballen worden braakballen of uilenballen
genoemd. Als je ergens een braakbal vindt, dan weet je dat er uilen
in de buurt zijn. Het is heel interessant om een braakbal uit elkaar
te halen, want je kunt dan precies nagaan wat de uil gegeten heeft.
Als je een braakbal even in warm water legt, valt hij gemakkelijk
uit elkaar. Daarna kun je met een pincet en een vergrootglas de
onderdeeltjes van de braakbal verder uit elkaar halen en bekijken.
- Roestplaats
Overdag slapen de meeste uilen. Dat doen ze op een vaste
plaats, die de roestplaats genoemd wordt. Uilen zijn op hun
roestplaats heel moeilijk te ontdekken. De ransuil kan het beste
verstoppertje spelen. Hij zit het liefst hoog in een boom, zo dicht
mogelijk tegen de stam aangedrukt. De steenuil speelt minder graag
verstoppertje. Je kunt hem overdag nog wel eens zien zitten op een
paaltje in het weiland.Voor alle uilen geldt dat ze een schutkleur
hebben, waardoor ze zo min mogelijk opvallen in hun natuurlijke
omgeving. Zo heeft de bosuil bijvoorbeeld een vrij donker
verenkleed, terwijl het verenkleed van de sneeuwuil grotendeels wit
van kleur is.
- Nesten
Uilen besteden weinig tijd aan het maken van een nest. Veel
uilen leggen hun eieren in verlaten nesten van andere vogels.
Daarnaast behoren holten, nissen en spleten tot de favoriete
nestelplaatsen van veel uilen. Er zijn ook uilen die op de grond
nestelen, zoals de velduil en de sneeuwuil. En de steenuil nestelt
graag in knotwilgen en op oude leegstaande zolders.De eieren van
uilen zijn rond. Zodra het vrouwtje haar eerste ei gelegd heeft,
begint ze met broeden. Tijdens het broeden legt ze de andere eieren.
Het eerstgelegde ei komt als eerste uit en het laatstgelegde ei als
laatste. Het eerstgeboren jong en het laatstgeboren jong zullen dan
ook zichtbaar verschillen in grootte. Het jong dat het hardste
bedelt en het verst zijn bekje openspert, krijgt van zijn ouders het
meeste eten. Hierdoor gebeurt het nog wel eens dat het kleinste en
zwakste jong van de honger om komt.
- Uilskuikens
Jonge uilen worden uilskuikens genoemd. Het aantal
uilskuikens dat geboren wordt, hangt onder meer af van de
hoeveelheid voedsel die de uilen tot hun beschikking hebben. Als er
veel voedsel aanwezig is, zullen er veel uilskuikens geboren worden.
Als er weinig voedsel is, zullen er minder uilskuikens ter wereld
komen. Pasgeboren uilskuikens zijn helemaal bedekt met zachte
donshaartjes. Na verloop van tijd maken de donshaartjes plaats voor
een echt verenkleed. Uilskuikens groeien hard. Binnen amper zeven
weken zijn ze even groot als hun ouders. De tijd is dan gekomen om
te leren vliegen en jagen. Als de winter aanbreekt worden de
uilskuikens door hun ouders weggejaagd en moeten ze helemaal voor
zichzelf zorgen. De jongen die niet sterk genoeg zijn, zullen
omkomen van de honger. De sterkste uilen zullen overblijven.
- Zeldzaam
Voor alle soorten uilen in Europa geldt dat ze vrij
zeldzaam zijn. Het aantal uilen is in de loop van de jaren sterk
afgenomen. Heel vroeger werden uilen doodgemaakt omdat de mensen
toen dachten dat uilen ongeluk brachten. Tegenwoordig zijn de meeste
mensen het erover eens dat uilen hele mooie en nuttige dieren zijn.
Gelukkig zijn de uilen in Nederland en België nu ook goed beschermd
via de Vogelwet. Er mag niet meer op uilen gejaagd worden en niemand
mag meer uilen of eieren van uilen mee naar huis nemen. Maar helaas
zijn er nog wel een heleboel andere gevaren waardoor uilen worden
bedreigd, zoals: het drukke verkeer, hoogspanningsleidingen en
giftige bestrijdingsmiddelen in de landbouw. Bovendien verdwijnen er
steeds meer natuurgebieden en plaatsen waar uilen kunnen nestelen.
DE RANSUIL
De meeste jagers zijn na de avondtrek,
vanaf hun post naar de auto, waarschijnlijk wel eens een stukje door een
of meerdere ransuilen begeleid. Deze donkere onhoorbare schimmen met hun
grote stompe koppen, zijn makkelijk te bewegen om dichterbij te komen
als men een fluitend of piepend geluid maakt. Ze kunnen dan bijna een
haakse bocht maken en tot op enkele meters van de mens naderen. Soms
gaan ze dichtbij op een paal zitten. Dit alles gebeurt zonder het minste
geruis.
Ook tijdens de kraaienjacht kom je ransuilen tegen. Het is maar goed dat
jagers weten dat kraaien- en eksternesten niet uitsluitend door hen
bewoond worden, want dit zou tot grote vergissingen kunnen leiden, als
blijkt dat het nest bewoond wordt door b.v. een ransuil. Verder kan men
ransuilen aantreffen in eendenkorven of in een oude melkbus die dienst
doet als eendenkorf. In feite kun je ze overal verwachten, waar wat
bosjes, het liefst sparren, zijn. Omdat ze in de schemer en in de nacht
actief zijn, zijn er maar weinig mensen die de uilen in actie zien. Als
je weet waar de uilen overdag roesten, dan kun je ze vrij dicht
benaderen en goed bekijken. Je moet er natuurlijk voor zorgen dat je ze
niet verstoort, want dan zoeken ze een andere slaapplaats.
Dat uilen langer op dezelfde plaats roesten, is te zien aan de
uitwerpselen en de hoeveelheid uilenballen onder de roestboom.
Ik heb eens een zak vol braakballen meegenomen en aan een basisschool
aangeboden. De hoogste klassen zijn een hele middag druk geweest met het
uit elkaar plukken van de braakballen om te kijken wat de uilen zoal
gegeten hadden. Er kwam zelfs een vogeltrekring te voorschijn. De ring
had om de poot van een vink, die in Engeland was geringd, gezeten.
De ransuil is hoofdzakelijk standvogel. Als het echt koud is vormen ze
groepen en tonen dan een soort trekgedrag. Dan kan men groepen uilen in
een boom zien zitten, soms zelfs midden in de stad.
Het fotograferen van een ransuilenfamilie is een avontuurlijke
aangelegenheid. Omdat de vogels in de schemer en nacht actief zijn, is
het moeilijk om te bepalen wanneer je de sluiter moet ontspannen. Het
enige wat je van de vogels ziet zijn schimmen tegen de nachtelijke
hemel. Zijn de uilen eenmaal op het nest geland, dan is er niets meer
van ze te zien. Je moet dan maar een beetje afgaan op de geluiden die
uit het nest komen.
Dat er een hoeveelheid geluk bij komt om een goede opname te maken
spreekt voor zich. Om dat geluk een beetje af te dwingen heb ik, om de
aandacht van de ransuil te trekken, een heel zacht "elektronisch piepje"
achter de camera gemonteerd. Als de uil op het nest is, laat ik eerst
het geluidje horen om even later de camera te ontspannen. De drie jongen
uit het nest op deze foto zijn voorspoedig opgegroeid en uitgevlogen.
Misschien hoor ik nog eens wat van deze uilen, want we hebben ze
geringd.
|
|